اصولا به‌کارگیری دیپلماسی عمومی در توسعه صنعت گردشگری کشور تا چه اندازه اهمیت دارد؟
انگلستان، چین، فرانسه و همسایه شمال غربی ایران یعنی ترکیه به سرعت در تلاش برای ترویج دیپلماسی عمومی با هدف رونق هر چه بیشتر صنعت گردشگری هستند. وزارت خارجه ایران نیز از پاییز سال گذشته با راه‌اندازی معاونت دیپلماسی عمومی و همچنین تلاش برای راه‌اندازی شورای دیپلماسی عمومی تلاش کرده است تا به صنعت گردشگری کشور در خارج از کشور کمک کند.
دکتر رحمانی کارشناس وزارت خارجه در حوزه دیپلماسی عمومی می‌گوید: وظیفه معاونت دیپلماسی عمومی در وزارت خارجه جذب گردشگر نسیست بلکه وظیفه‌اش تسهیل روابط است که صنعت گردشگری، اعطای بورس‌های دانشجویی و برگزاری نشست‌ها و سفرهای گوناگون دانشجویی و این قبیل موارد نیز شامل این حوزه می‌شوند. به گفته دکتر رحمانی در وزارت خارجه ایران ارائه تصویر مناسب از ایران در خارج از کشور که تاثیر بسیار مثبتی در جذب گردشگر دارد نیز از وظایف معاونت دیپلماسی عمومی در وزارت خارجه است.
آنطور که دکتر رحمانی اشاره می‌کند، در صنعت گردشگری نهادهای مسئول در حوزه توریسم می‌باید به فکر سامان دادن به وضعیت این صنعت در کشور باشند و معاونت دیپلماسی عمومی در وزارت خارجه تنها اهرم تسهیل‌کننده در صنعت گردشگری کشور و ورود گردشگر خارجی به ایران است.
براساس تعریف وزارت خارجه، معاونت دیپلماسی عمومی آن وزارتخانه که یکی از وظایف مهم و مرتبط آن با صنعت گردشگری، خنثی کردن تصویر منفی موجود از ایران در خارج از کشور با هدف جذب بیشتر گردشگران خارجی و ترغیب آنها برای سفر به ایران است، موضوعات مربوط به ارتباطات غیردولتی بر عهده این معاونت تازه تاسیس در وزارت خارجه است. برخی کارشناسان تبلیغات معتقدند که دیپلماسی عمومی به معنای تبلیغات با استفاده از حربه‌های مختلف و تلاش برای فریب مشتریان و به معنای پروپاگاندا نیست.
در این تعریف دیپلماسی عمومی نیز به‌دنبال فریب مخاطبان نخواهد بود چون اصولا ابزارهای این حوزه دولت‌ها نیستند بلکه ملت‌ها و نهادهای غیردولتی هستند. به گفته دکتر رحمانی کارشناس حوزه دیپلماسی عمومی در وزارت خارجه، دیپلماسی عمومی با ملت‌ها ارتباط برقرار می‌کند و اثر آن نیز مشخص است. در دیپلماسی عمومی جنبه‌هایی از یک کشور نمایش داده می‌شوند که واقعیت دارند. بهتر است بگوییم هر فرد یک تصوری از یک کشور در ذهن خود دارد که این تصویر را دولت‌ها در چارچوب دیپلماسی عمومی خود و با استفاده از ابزار رسانه برای آن فرد ساخته‌اند. مثلا یک ایرانی در مورد انگلستان و روسیه دو تصویر متفاوت از یکدیگر دارد یا در مورد افغانستان تصاویر دیگری در ذهنش می‌آید. بنابراین در دیپلماسی عمومی تصویری که از یک کشور در ذهن مردم دیگر نقاط جهان ایجاد می‌شود بسیار مهم است. به همین دلیل در معاونت دیپلماسی عمومی وزارت خارجه نیز تلاش می‌شود به افکارعمومی مردم جهان نشان داده شود که ایران چگونه کشوری است.
به‌نظر می‌رسد معاونت دیپلماسی عمومی در وزارت خارجه ایران که یک معاونت بسیار نوپا در این وزارتخانه است به‌دنبال اثرگذاری بر افکار و اذهان ملت‌ها در شکستن تصویرهای منفی است که بسیاری از آنها از طریق رسانه‌های ناآشنا به ایران در ذهن مردم جهان ایجاد شده است تا بدین‌ترتیب رغبت برای سفر به ایران را در گردشگران خارجی تقویت کند.
در این تعریف فعالان صنعت گردشگری کشورها به نوعی در حوزه دیپلماسی عمومی کشورهای خود فعالیت می‌کنند. در همین تعریف است که یک رفتار بد از سوی یک مامور ساده با یک گردشگر خارجی که با هزار زحمت به یک کشور مثلا به ایران وارد می‌شود موجب شکل گیری یک تصویر منفی از کشور در ذهن گردشگر می‌شود.
براساس آنچه کارشناس ارشد دیپلماسی عمومی در وزارت خارجه کشور می‌گوید، مطلوب‌ترین وضعیت این است که دولت و فعالان حوزه گردشگری در تعامل با یکدیگر به یک مدل واحد در جذب گردشگر دست بیابند چون فعالان حوزه گردشگری نیز در حیطه دیپلماسی عمومی کشور فعالیت می‌کنند. آنچه در حوزه دیپلماسی عمومی مورد تاکید است اینکه دولت نباید در فعالیت‌های بخش خصوصی در حوزه گردشگری دخالت کند و تنها می‌تواند در حوزه فعالیت خود برنامه‌ریزی کند.
آیا موسیقی و سینما به‌عنوان یکی از ابزارهای دیپلماسی عمومی در جذب گردشگر به ایران مؤثر هستند؟ مسیح شریف کارشناس اقتصاد گردشگری در پاسخ به این سؤال می‌گوید: موسیقی و سینما ابزارهایی هستند که می‌توانند در خدمت دیپلماسی عمومی قرار بگیرند.
به گفته وی، برندها نیز می‌توانند همچون خرده فرهنگ‌ها موجب شکل گیری تصویری از یک کشور در ذهن علاقه‌مندان به سفر باشند و یک کشور را تبدیل به مقصد گردشگری کنند. این سخن شریف البته درست است چرا که پس از شناخته شدن فیلم سینمایی جدایی نادر از سیمین با دریافت جایزه اسکار برخی گردشگران جوان که از کشورهای اروپایی به ایران سفر کرده بودند پس از نمایش این فیلم در سینماهای جهان تصمیم به سفر به ایران گرفتند و آنطور که یک گردشگر لهستانی پیش‌تر و در بازدید از قلعه تاریخی الموت به همشهری گفته بود تحت‌تأثیر این فیلم و به‌رغم وجود تصاویر منفی از ایران در خارج از کشور به همراه یک گروه دیگر از گردشگران لهستانی به ایران سفر کرد.
فلسفه تشکیل معاونت دیپلماسی عمومی در وزارت خارجه هر چه که باشد باید دید آیا این معاونت جدید قادر به ترغیب گردشگران خارجی برای سفر به ایران خواهد بود یا آنکه برنامه‌ریزی‌های آن معاونت ناشیانه با شکست مواجه خواهد شد؟
